W idealnym świecie handlowiec sprzedaje dobry towar, a konsument zadowolony korzysta zeń długo i szczęśliwie. Niestety świat nie jest idealny, więc może się zdarzyć, że ów towar nie spełni oczekiwań nabywcy. W takiej sytuacji może on wykorzystać dwie możliwości złożenia reklamacji. Jedną z nich jest gwarancja producenta, a drugą prawo rękojmi.

Czym właściwie jest rękojmia?

Rękojmia to ustawowa odpowiedzialność sprzedawcy względem nabywcy za wady fizyczne, lub prawne sprzedanej rzeczy. To tak pokrótce, ale zawiera się w tym zdaniu cała esencja tego prawa. Rękojmia jest zatem formą reklamacji skierowaną do sprzedawcy, w przeciwieństwie do gwarancji, którą reklamuje się bezpośrednio u producenta. Sprzedawca nie ma żadnej prawnej możliwości odmówić przyjęcia reklamacji z tytułu rękojmi, jeśli nie wynika to wprost z przepisów.

Wady fizyczne

Wada fizyczna jest w istocie niezgodnością produktu z umową. Konsument może więc reklamować towar u sprzedawcy, gdy produkt nie posiada właściwości, które powinien mieć, przykładowo zakupiony toster nie grzeje chleba. Również sytuacja, w której konsument otrzymuje wybrakowany sprzęt, na przykład telefon bez ładowarki, choć powinna być w zestawie, podlega pod ten zapis.

Za wadę fizyczną uznaje się też sytuację, w której produkt nie posiada cechy, o której zapewniał sprzedawca – na przykład pracownik sklepu twierdził, że dany telewizor działa w systemie 4K, choć w istocie tak nie jest. Podobnie dzieje się w przypadku, gdy produkt nie nadaje się do celu, o którym nabywca poinformował sprzedającego, a ten nie wykazał zastrzeżeń do takowego użycia. Taką podstawę do reklamacji można podać w przypadku zalanej, niewodoszczelnej kamery, której nabywca informował sprzedawcę, że zamierza nią kręcić filmy pod wodą.

Wady prawne

Oprócz wad fizycznych w pojęciu rękojmi występują również wady prawne. W najprostszym ujęciu jest to sytuacja, w której sprzedawca handluje towarem, którego nie ma prawa sprzedać. Przykładem takiej sytuacji jest sprzedaż produktu pochodzącego z kradzieży, lub nienależącego do sprzedawcy. Innym przykładem może być sprzedaż produktu, co do którego osoba trzecia miała prawo pierwokupu, lub gdy produkt stanowił dowód w postępowaniu sądowym.

Możliwości konsumenta

Jeśli już konsument stwierdzi wady produktu, może wystąpić z reklamacją, w której może wystosować jedno z czterech żądań wobec sprzedawcy – wymiany produktu na nowy, jego naprawy, obniżenia ceny, lub w przypadku znacznej wady – odstąpić od umowy.

Sprzedawca może w granicach obowiązujących przepisów zaproponować konsumentowi inne rozwiązanie, biorąc pod uwagę okoliczności takie, jak łatwość i szybkość naprawy/wymiany produktu, charakter wady, czy fakt ponawianej reklamacji.

W przypadku, gdy sprzedawca odmówi wymiany produktu na nowy, mając ku temu merytoryczne przesłanki (np. dany model telewizora nie jest już produkowany), konsument może zmienić żądanie reklamacyjne, w tym wypadku przykładowo na naprawę telewizora. Sprzedawca jest wtedy zobowiązany do naprawy, jednak prawo nie ogranicza czasu, w jakim ma się to odbyć. Czas ten jednak ma być „rozsądny”, a konsument ma prawo taki czas wyznaczyć. Jeśli sprzedawca nie jest w stanie dokonać naprawy w określonym czasie, to istnieje przesłanka do obniżenia ceny, a nawet odstąpienia od umowy.

Okres rękojmi

Sprzedawca odpowiada względem nabywcy okresem rękojmi dwóch lat od momentu wydania produktu. Istnieje od tego jeden wyjątek, mianowicie w przypadku nieruchomości okres ten wynosi 5 lat.

Co istotne, jeśli wada zostanie zauważona do roku czasu od nabycia produktu, istnieje domniemanie, iż wada ta występowała już w monecie sprzedaży. W takiej sytuacji, jeśli sprzedawca uważa, że wada powstała w wyniku działania nabywcy, musi to udowodnić. Jeśli jednak wada zostanie zgłoszona między 12, a 24 miesiącem od momentu nabycia produktu, to konsument jest zobowiązany do udowodnienia, iż wada istniała już w momencie zakupu.

Co również istotne istnieje okres zgłoszenia wady, który wynosi rok czasu od jej zauważenia. Oznacza to, iż konsument może złożyć reklamację nawet po blisko trzech latach od nabycia produktu, jeśli zauważy wadę przed upływem drugiego roku od wydania.

Koszty

Wszelkie koszty związane z reklamacją ponosi sprzedawca. Konsument jest zobowiązany do dostarczenia sprzedawcy wadliwego produktu, jednak na jego koszt. Nabywca ma również prawo żądać od sprzedawcy zwrotu kosztów odbioru naprawionego produktu. Również wszelkie koszty montażu i demontażu, jeśli były takowe konieczne do wykonania naprawy ponosi na żądanie konsumenta sprzedawca.

Reasumując sprzedawca ręczy za swój towar czy tego chce, czy nie. Prawo w tym wypadku zdecydowanie chroni konsumenta przed nieuczciwymi praktykami.

Sebastian